Ωτίτιδες του καλοκαιριού: αιτίες, συμπτώματα, θεραπεία

Τι είναι η εξωτερική ωτίτιδα;

Είναι η φλεγμονή του δέρματος στον έξω ακουστικό πόρο του αυτιού, ο οποίος ξεκινά από το πτερύγιο του αυτιού και καταλήγει στο τύμπανο. Περίπου το 1% των ανθρώπων νοσεί από αυτήν κάθε χρόνο, οι περισσότεροι εκ των οποίων τους θερινούς μήνες, ενώ το 10% των ανθρώπων συνολικά θα εκδηλώσουν τη λοίμωξη τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους.

Τι την προκαλεί; Αιτιολογικοί και προδιαθεσικοί παράγοντες:

• Περιβαλλοντικοί: η υγρασία, ειδικά τους θερινούς μήνες, με τη συχνή έκθεση σε νερό λόγω κολύμβησης και θαλάσσιων σπορ (από όπου προέκυψε και ο όρος «αυτί του κολυμβητή - swimmer’s ear») είναι ο κυριότερος παράγοντας
• Ανατομικοί: στενός έξω ακουστικός πόρος, παρουσία εξοστώσεων
• Δερματικοί: παθήσεις του δέρματος (έκζεμα, ψωρίαση κ.ά.)
• Τραύμα: από ξένα σώματα, χρήση μπατονέτας, ακουστικά βαρηκοΐας, καθαρισμό
• Συστηματικές παθήσεις: σακχαρώδης διαβήτης, ανοσοκαταστολή
• Άλλοι παράγοντες: ερεθιστικοί (όπως σαμπουάν), ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία, χειρουργικές επεμβάσεις, στρες

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Συνήθως είναι ήπια συμπτώματα όπως:

• ήπια δυσφορία και κνησμός (φαγούρα) στο αυτί
• αίσθημα βάρους
• ευαισθησία του πτερυγίου
• ωταλγία (πόνος στην περιοχή του αυτιού), ειδικά όταν ψηλαφούμε το πτερύγιο

που ενδέχεται να εξελιχθούν σε:

• ωτόρροια (εκροή υγρού από τον πόρο)
• οίδημα και απόφραξη του πόρου
• βαρηκοΐα
• διόγκωση των λεμφαδένων του τραχήλου
• πυρετό.

Ποιοι μικροοργανισμοί ευθύνονται;

Προκαλείται κυρίως από βακτήρια, συνηθέστερα την ψευδομονάδα και τον σταφυλόκοκκο (90%), και σε μικρότερο ποσοστό από μύκητες (οπότε και ονομάζεται ωτομύκωση). Τα μικρόβια αυτά, φιλοξενούνται ούτως ή άλλως στο δέρμα του πόρου και υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν προκαλούν προβλήματα. Όταν όμως συντρέχουν οι συνθήκες που προαναφέρθηκαν, βρίσκουν την ευκαιρία να αναπτυχθούν περαιτέρω, εμφανίζουν λοιμογόνο δράση και προκαλούν την ωτίτιδα.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση θα γίνει από τον ωτορινολαρυγγολόγο με βάση το ιστορικό, την κλινική εξέταση (ωτοσκόπηση και ωτομικροσκόπηση), ενώ, αν συνυπάρχει ωτόρροια, ενδέχεται να χρειαστεί και καλλιέργεια του εκκρίματος, ώστε να προσδιοριστεί ο αιτιολογικός παράγοντας.

Ποια είναι η αντιμετώπιση;

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η ωτίτιδα αντιμετωπίζεται με:

• χορήγηση τοπικής θεραπείας με τη μορφή σταγόνων, που μπορεί να περιέχουν αντιβιοτικό ή/και κορτικοστεροειδές ή αντιμυκητιασικό, ανάλογα με το υπεύθυνο μικρόβιο
• χορήγηση αναλγησίας (παυσίπονων)
• και- το σημαντικότερο- με την αποφυγή της έκθεσης στους αιτιολογικούς παράγοντες, με κυριότερη προφύλαξη την αποφυγή της διαβροχής.

Σε κάποιες περιπτώσεις, όταν η λοίμωξη έχει προχωρήσει τόσο ώστε να αποφράξει τον πόρο του αυτιού, μπορεί να χρειαστεί η τοποθέτηση μιας μικρής γάζας εμποτισμένης με φάρμακο σε αυτόν. Τέλος, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, είτε όταν η φλεγμονή έχει παραμεληθεί, είτε όταν υπάρχουν σοβαροί προδιαθεσικοί παράγοντες όπως ο διαβήτης, είτε αν δεν υπάρξει βελτίωση με την παραπάνω θεραπεία, μπορεί να απαιτηθεί η χορήγηση αντιβιοτικών από το στόμα, κάποτε δε και νοσηλεία.

Πώς προλαμβάνεται η εξωτερική ωτίτιδα;

Σε γενικές γραμμές η λοίμωξη είναι ήπια, αντιμετωπίζεται εύκολα, θεραπεύεται εντός 7 - 10 ημερών και το κυριότερο, μπορεί να αποφευχθεί αν τηρήσετε κάποιες βασικές αρχές πρόληψης:

• Μη χρησιμοποιείτε μπατονέτες, ή οποιοδήποτε άλλο «εργαλείο» για τον καθαρισμό των αυτιών ̶ έχει φροντίσει για αυτό η μητέρα - φύση.
• Αποφύγετε την κολύμβηση σε μολυσμένα νερά.
• Αν έχετε ευαισθησία, απομακρύνετε τα υπολείμματα νερού μετά το μπάνιο: γυρνώντας το κεφάλι στο πλάι, ώστε το αυτί να «κοιτά» στο έδαφος, μετακινήστε τον λοβό του αυτιού σε διαφορετικές κατευθύνσεις, καθαρίστε εξωτερικά με μια πετσέτα ή και στεγνώστε καλά με σεσουάρ την περιοχή των αυτιών.
• Χρησιμοποιήστε τις κατάλληλες για εσάς ωτοασπίδες, με προσοχή και τηρώντας τους κανόνες υγιεινής.
• Επισκεφτείτε τον γιατρό για καθαρισμό των αυτιών πριν την έναρξη των διακοπών σας
• Μην εφαρμόζετε αυτοσχέδιες θεραπείες. Αν έχετε ωταλγία πάρτε ένα παυσίπονο χάπι μόνο, και αναζητήστε τον ειδικό.