Ο «κολικός» είναι ένας πολύ συχνός, ανησυχητικός και παρά πολύ ισχυρός κοιλιακός πόνος, με εντυπωσιακή έκφραση, που τρομάζει τον ασθενή αλλά και τους συνοδούς που συνήθως αντικρίζουν έναν κάτωχρο και τρομαγμένο ασθενή.
Ποιος πόνος είναι «κολικός»;
- Ως «κολικός» ορίζεται ο πόνος που έχει τα παρακάτω τρία (3) χαρακτηριστικά:
- Οξύτητα: ο πόνος εμφανίζεται ξαφνικά και είναι ισχυρός.
- Περιοδικότητα; ο πόνος φεύγει και ξανάρχεται, η έντασή του αυξάνεται και μειώνεται.
Δεν επιτρέπει στον ασθενή να ηρεμήσει σε κάποια αναλγητική, ήσυχη θέση, αλλάζοντας στάση ή λόγω κίνησης. Αντιθέτως, «προτιμάει» τις συχνές εναλλαγές θέσης και την κίνηση.
Πολύ συχνά συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα, όπως τάση για εμετό, ωχρότητα, εφίδρωση.
Ο πόνος αυτός είναι διαφορετικός και φέρει τα παραπάνω χαρακτηριστικά, διότι οφείλεται σε «βλάβη» στα κοίλα (κούφια) όργανα του ανθρώπινου σώματος, δηλαδή τους ουρητήρες των νεφρών, τη χοληδόχο κύστη και τα χοληφόρα αγγεία, καθώς και το παχύ και λεπτό έντερο. Απαραίτητη προϋπόθεση για τον πόνο αυτό αποτελεί η διάταση (φούσκωμα) του αντίστοιχου οργάνου.
Για να διακρίνει ο γιατρός ποιο όργανο πάσχει, λαμβάνει υπόψη κάποια στοιχεία συνειρμούς βοηθούν στη διαφοροδιάγνωση.
Κολικός του νεφρού
Αν πρόκειται για κολικό του νεφρού, που σημαίνει ότι κάποιος έχει λάσπη ή λίθους στον ουρητήρα, που τη δεδομένη στιγμή μετακινούνται (καθώς ο πόνος προκαλείται κατά την μετακίνησή τους), συνήθως υπάρχει γνωστό ιστορικό νεφρολιθίασης και ο πόνος εκδηλώνεται τις πρωινές ώρες και αφυπνίζει τον ασθενή. Συνοδεύεται επίσης από τάση για εμετό ή εμετό, τάση για συχνή ούρηση ή και κένωση, αιματουρία, έντονο πόνο στην οσφύ (στη μέση) δεξιά ή αριστερά, με αντανάκλαση στα γεννητικά όργανα.
Κολικός της χολής
Σε κολικό της χολής, όπως συνηθίζεται να λέγεται, που οφείλεται σε λίθο ή λάσπη στη χοληδόχο κύστη ή τα χοληφόρα αγγεία, ο πόνος είναι οξύς σαν μαχαιριά, με εντόπιση κάτω από το στέρνο προς τα δεξιά, που συχνά αντανακλάται στη δεξιά ωμοπλάτη ή ακόμα και στον δεξιό ώμο. Ο πόνος εκδηλώνεται συνήθως μετά από ένα πλούσιο λιπαρό γεύμα (γλυκά, τυριά, αυγά, κρέατα). Επίσης ακολουθεί απότομες αλλαγές του σωματικού βάρους (εγκυμοσύνη ή δίαιτα) που συχνά είναι και η αίτια της χολολιθίασης.
Κολικός του εντέρου
Ο κολικός του εντέρου είναι λιγότερο ισχυρός από τους δύο άλλους, συνοδεύεται συνήθως από διάταση του εντέρου (μετεωρισμό), είναι διάχυτος σε όλη την κοιλιά και περιοδικός. Μπορεί να συνοδεύεται από διαταραχές της κένωσης ή των αερίων. Οφείλεται στη διάταση του εντέρου από αέρια, λόγω «δυσκινησίας» του , δυσκοιλιότητας ή απόφραξής του (ειλεός).
Η πιο συχνή αιτία κολικού του εντέρου είναι αυτή που οφείλεται στο ευερέθιστο («σπαστικό») έντερο και είναι πόνος γνωστός στον ασθενή από καιρό, χωρίς όμως γενική επιβάρυνση της υγείας του. Είναι εποχικός πόνος και πάντα σχετίζεται με περιόδους αυξημένου άγχους. Αυτός ο κολικός του ευερέθιστου εντέρου χαρακτηρίζεται από το ότι δε θα ξυπνήσει ποτέ τον ασθενή τη νύχτα γιατί προϋποθέτει σκέψη και άγχος.
Διάγνωση και θεραπεία
Η επιβεβαίωση της διάγνωσης του κολικού απαιτεί αρχικά υπερηχογράφημα του οργάνου που πάσχει.
Για τον κολικό του εντέρου η διάγνωση γίνεται με βάση το ιστορικό και τίθεται δι’ αποκλεισμού. Η αρνητική (καθαρή) κολονοσκόπηση ενισχύει τη διάγνωση του ευερέθιστου εντέρου.
Η θεραπεία τέλος του κολικού, ανεξάρτητα από το ποιο όργανο πάσχει, γίνεται πάντα με οδηγία γιατρού, με σπασμολυτικά και αναλγητικά μαζί. Επί εμετών, η αγωγή πρέπει να δίδεται παρεντερικά δηλαδή με ενδομυϊκή ή ενδοφλέβια αγωγή.
Ο Εμμανουήλ Νικητιάδης
Ειδικός παθολόγος, Διευθυντής Παθολογικής Κλινικής Metropolitan Hospital
