Όλα τα άτομα που προχωρούν σε εξετάσεις προληπτικού ελέγχου έχουν ακούσει τη λέξη «τρανσαμινάσες» σε κάποια φάση αυτού του ελέγχου. Και μαζί τους πολλά άλλα άτομα σε διάφορους άλλους ελέγχους.
Τι είναι αυτές οι τρανσαμινάσες και γιατί ελέγχονται; Οι τρανσαμινάσες είναι ηπατικά ένζυμα που μας δείχνουν την κατάσταση του ήπατος. Κανονικές τρανσαμινάσες σημαίνουν καλή κατάσταση του ήπατος, ενώ αυξημένες (τρανσαμινασαιμία) σημαίνουν συνήθως κάποιου βαθμού καταστροφή των ηπατικών κυττάρων. Και, παρόλο που οι αυξημένες τιμές δεν σηματοδοτούν πάντα χρόνιο ή σοβαρό ηπατικό πρόβλημα, πρέπει πάντα να αντιμετωπίζονται ως ένα προειδοποιητικό σήμα που πρέπει να ελεγχθεί.
Πολλές φορές σε τυχαίο έλεγχο υπάρχουν ασθενείς με αυξημένη χολερυθρίνη ή με αύξηση των «χολοστατικών ενζύμων», δηλαδή της αλκαλικής φωσφατάσης (ALP) και της γ-GT. Αρκετά συχνό στο γενικό πληθυσμό (5%) είναι το σύνδρομο Gilbert, μια καλοήθης κατάσταση που χαρακτηρίζεται από αύξηση της έμμεσης χολερυθρίνης, χωρίς να συνοδεύεται από άλλες παθολογικές εξετάσεις. Το σύνδρομο οφείλεται σε διαταραχή της πρόσληψης της χολερυθρίνης από τα ηπατοκύτταρα, η οποία επιδεινώνεται με τη νηστεία, τη λοίμωξη, τα φάρμακα ή την αιμόλυση.
Αύξηση της αλκαλικής φωσφατάσης παρατηρείται όχι μόνο σε παθήσεις του ήπατος, αλλά και σε άλλες καταστάσεις (παθήσεις των οστών, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, εγκυμοσύνη).
Αύξηση κυρίως της άμεσης χολερυθρίνης και της αλκαλικής φωσφατάσης μπορεί να παρατηρηθεί σε μια πληθώρα παθήσεων του ήπατος και των χοληφόρων, είτε λόγω ανατομικού κωλύματος στη ροή της χολής (εξωηπατική χολόσταση) είτε εξαιτίας δυ-σχέρειας στην έκκριση της χολής από τα ηπατοκύτταρα προς τα χοληφόρα (ενδοηπατική χολόσταση).
Τέτοιες καταστάσεις είναι η απόφραξη του χοληδόχου πόρου, η ηπατίτιδα, η κίρρωση, χρόνιες χολοστατικές παθήσεις όπως είναι η πρωτοπαθής χολική κίρρωση και η σκληρυντική χολαγγειίτιδα, οι διηθητικές βλάβες του ήπατος, η επίδραση κάποιων φαρμάκων και άλλα πιο σπάνια αίτια.
Όταν αντιμετωπίζουμε έναν ασθενή με αύξηση των χολοστατικών ενζύμων ή/και της χολερυθρίνης, η περαιτέρω διερεύνηση με ειδικές ορολογικές εξετάσεις (π.χ. αντισώματα ειδικά για πρωτοπαθή χολική κίρρωση) και απεικονιστικές εξετάσεις (π .χ. αξονική τομογραφία, ERCP, MRCP) ή και με βιοψία ήπατος θα καθοριστεί από τη συνεκτίμηση των εργαστηριακών εξετάσεων με το ιστορικό και την κλινική εξέταση.
